Podział gospodarstwa rolnego po zmarłym właścicielu może być skomplikowany, zwłaszcza gdy spadkobiercy nie są zgodni co do jego przyszłości. Kluczowe znaczenie ma to, czy spadkobiercy potrafią dojść do porozumienia – w takim przypadku sąd zazwyczaj zatwierdza uzgodniony podział. Jeśli jednak brak jest zgody, sąd przyzna gospodarstwo temu, kto je prowadzi lub stale w nim pracuje, […]
Dział spadku
Nabycie spadku a dział spadku – jaka różnica?
Nabycie spadku, ogółu praw i obowiązków należących do osoby zmarłej następuje w chwili jej śmierci.
Nabyć spadek można na podstawie:
- Ustawy (a dokładnie kodeksu cywilnego, która reguluje porządek dziedziczenia) lub
- testamentu, w którym spadkodawca sam decyduje, kto będzie jego spadkobiercą.
Stwierdzenia nabycia spadku można dokonać na podstawie sądowego stwierdzenia nabycia spadku lub notarialnego poświadczenia dziedziczenia.
Trzeba pamiętać, że sąd lub notariusz tylko potwierdza nabycie spadku przez konkretne osoby (ewent. instytucje), gdyż samo nabycie nastąpiło „z mocy prawa” w chwili śmierci spadkodawcy (trochę analogicznie do zasiedzenia, które następuje »z mocy prawa« po spełnieniu przesłanek, a sąd jedynie to potwierdza).
W przypadku gdy spadkobierców jest więcej niż jedna osoba, nabycie spadku następuje w matematycznych ułamkach (np. po 1/3, gdy dziedziczą 3 osoby).
Z kolei dział spadku polega na podziale wspólności majątkowej, jaką jest spadek, w przypadku gdy spadkobierców jest więcej niż jedna osoba.
Wówczas poszczególni spadkobiercy stają się właścicielami przyznanych im składników majątkowych należących do spadku (albo spłaty równoważącej te składniki).
Dział spadku, zarówno sądowy jak i umowny może zostać dokonany tylko wtedy, kiedy uprzednio zostanie sądowo lub notarialnie stwierdzone kto jest powołany do dziedziczenia spadku (tj. potwierdzenie nabycia spadku).
Więcej o różnicy między nabyciem spadku a działem spadku można przeczytać w artykule Nabycie spadku a dział spadku – jaka różnica?
Jak najlepiej podzielić spadek?
Spadkobiercy mogą dokonać fizycznego podziału spadku, przyznając każdemu ze spadkobierców pewne składniki spadku (ewentualnie z dopłatami) lub przyznać na wyłączną własność cały spadek jednemu ze spadkobierców, z obciążeniem jego odpowiednimi spłatami na rzecz pozostałych współspadkobierców.
W przypadku podziału nieruchomości musi dojść do udziału biegłego geodety, a w przypadku podziału budynków konieczna jest opinia biegłego z zakresu budownictwa.
Z kolei w przypadku sporu dotyczącego gospodarstwa rolnego wchodzącego w skład spadku, opinię dotyczącą dopuszczalności i sposobu podziału tego gospodarstwa powinien opracować biegły z zakresu rolnictwa.
Co istotne, do przeprowadzenia sądowego działu spadku (w przeciwieństwie do notarialnego) wystarczy wniosek jednego ze spadkobierców.
Dział spadku może nastąpić na mocy umowy zawartej pomiędzy wszystkimi spadkobiercami (notarialnej w przypadku nieruchomości) albo na mocy postanowienia sądu wydanego na wniosek któregokolwiek ze spadkobierców.
Więcej o tym, w jaki sposób najkorzystniej można podzielić spadek, można przeczytać w artykułach: Jak można podzielić spadek? oraz Jak najkorzystniej podzielić spadek? Jaka jest procedura działu spadku?
Jak wygląda sądowe postępowanie o dział spadku?
Dział spadku nie następuje „z urzędu” – zainteresowana osoba może złożyć stosowny wniosek do sądu.
Należy dołączyć do niego podstawowy dokument – postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku po spadkodawcy bądź notarialny akt poświadczenia dziedziczenia.
Trzeba pamiętać, że wniosek trzeba złożyć do odpowiedniego sądu, tj. co do zasady — sądu ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy.
Opłata wniosku o dział spadku wynosi 500 złotych, a jeżeli wniosek zawiera zgodny projekt działu spadku, pobiera się opłatę stałą w kwocie 300 złotych – ale w niektórych przypadkach może być wyższa.
Długotrwałość postępowania o dział spadku zależy od dwóch głównych czynników: stopnia skomplikowania sprawy (w tym: czy sprawa jest sporna, czy wymagany jest udział biegłych i jeśli tak, to jakich, czy może być składana apelacja itd.) i od kolejki spraw w danym sądzie.
Z tych względów trudno podać nawet w przybliżeniu jakiś „uśredniony” okres trwania takiej sprawy.
Więcej o tym, jak wygląda procedura sądowego postępowania o dział spadku, można znaleźć w artykułach: Jak wygląda sądowe postępowanie o dział spadku? oraz Ile kosztuje sprawa w sądzie o dział spadku? Ile trwa?
Podział gospodarstwa rolnego między spadkobiercami
W przypadku zgodnego podziału gospodarstwa rolnego wchodzącego zasadniczo sąd ma obowiązek dokonać podziału zgodnie z tym wnioskiem.
W przypadku sporu sąd musi opierać się na szeregu przesłanek, w tym w szczególności zasadzie prawidłowej gospodarki rolnej, uwzględniającej też aspekty społeczne. Do tego celu niezbędny jest udział odpowiedniego biegłego.
W przypadku zasądzenia gospodarstwa rolnego na rzecz jednego ze spadkobierców przepisy szczególne przewidują możliwość obniżenia przez sąd spłat przysługujących pozostałym spadkobiercom.
Więcej o specyfice działu spadku zawierającego gospodarstwo rolne, piszemy w artykule Podział gospodarstwa rolnego między spadkobiercami.
Zachęcamy do lektury!
Ile kosztuje sprawa w sądzie o dział spadku? Od czego zależy to, ile trwa? W niniejszym artykule omawiamy szczegółowo, z jakimi kosztami trzeba się liczyć oraz jakie czynniki wpływają na długość postępowania o dział spadku. Wniosek o dział spadku, jaka opłata? Wysokość kosztów sprawy sądowej o dział spadku zależy od stopnia jej skomplikowania i postawy […]
Podział spadku to często kluczowy etap po śmierci spadkodawcy, zwłaszcza gdy w jego skład wchodzi nieruchomość lub inne wartościowe składniki majątku. Gdy spadkobiercy nie mogą dojść do porozumienia co do sposobu podziału, konieczne staje się przeprowadzenie sądowego postępowania o dział spadku. Jakie dokumenty są potrzebne do złożenia wniosku? Który sąd jest właściwy do rozpoznania sprawy? […]
Jak podzielić spadek? Czy zawsze konieczna jest interwencja sądu? W jakich przypadkach wymagana jest forma aktu notarialnego? Jakie zasady obowiązują przy podziale gospodarstwa rolnego lub przedsiębiorstwa? W tym artykule wyjaśniamy, jak krok po kroku przebiega procedura działu spadku oraz jakie rozwiązanie może być najkorzystniejsze dla spadkobierców. Jak podzielić spadek? Jaka jest procedura działu spadku? Dział […]
Jak można podzielić spadek? Podział spadku może odbyć się na różne sposoby – poprzez podział fizyczny, przyznanie spadku jednemu ze spadkobierców z obowiązkiem spłaty pozostałych lub sprzedaż majątku na licytacji. Czy możliwy jest częściowy podział spadku? Jakie rozwiązanie wybrać w przypadku sporu? W artykule omawiamy dostępne opcje oraz istotne kwestie prawne, które warto wziąć pod […]
Czym właściwie jest dział spadku? Jakie ma znaczenie w kontekście nabycia spadku i dlaczego jest tak istotny dla uporządkowania spraw majątkowych po zmarłym? W niniejszym artykule wyjaśniamy podstawowe pojęcia związane z działem spadku, omawiamy różnice między nabyciem spadku a jego podziałem, a także wskazujemy, jakie kroki należy podjąć, aby skutecznie przeprowadzić tę procedurę. Co to […]
Prawo własności do rzeczy może przysługiwać jednej lub kilku osobom. W tym drugim przypadku mamy do czynienia ze współwłasnością. Współwłasność polega więc na tym, że prawo własności do rzeczy przysługuje niepodzielnie kilku podmiotom (co najmniej dwóm), zwanych współwłaścicielami. Jakie są rodzaje współwłasności? Zgodnie z art. 196 § 1 k.c. współwłasność może być albo współwłasnością w […]
Jak najkorzystniej wyjść ze współwłasności? Jak rozliczyć nakłady na wspólną nieruchomość? Czy można podzielić grunt bez zgody pozostałych współwłaścicieli/spadkobierców? Droga Czytelniczko/Drogi Czytelniku! Jeśli nurtują Cię powyższe lub podobne pytania, dobrze trafiłeś/-aś. Witaj na naszym blogu. Naszym, czyli adw. Jana Górskiego oraz adw. Michała Górskiego – obaj specjalizujemy się w […]
